AMSTERDAM – Toen ik klein was kreeg ik zakgeld. Een gulden in de week als ik mij goed herinner. Als ik iets wilde kopen keek ik in de spaarpot. Zat er genoeg in dan ging ik naar de winkel. Zat er niet genoeg in dan had ik pech. Pas later ontdekte ik het concept ‘lenen’: als pappa het nu zou kopen zou het wekelijkse zakgeld ritueel een paar weken overgeslagen kunnen worden. Mijn wijze vader probeerde mij bij te brengen dat je beter kunt sparen dan lenen, maar eerlijk is eerlijk: hij is regelmatig door de bocht gegaan.

Later hebben wij het aan de keukentafel nog wel eens over lenen en sparen gehad. Simpel: als je iets wil hebben moet je sparen tot je het kunt kopen. Je krijgt dan rente van de bank. Wil je het per se al eerder hebben dan kun je lenen. Maar dan moet je rente betalen. En die rente is altijd hoger dan wat je over spaargeld zou krijgen want de bank moet natuurlijk ook iets verdienen. De conclusie dat je dus nooit tegelijk moet lenen en sparen wordt door kinderen dan ook al op jonge leeftijd getrokken. En ze hebben gelijk.

In de grote mensen wereld werkt het in principe ook zo. Leenrente is vrijwel altijd hoger dan spaarrente en door de fiasco’s van de aandelen leaseproducten weten we dat ook beleggingsrendementen maar al te vaak lager zijn dan de rente op consumptief krediet. Maar in de hypothekenwereld werkt dat verbazend genoeg niet zo. Naast miljarden aan hypothecair krediet staat miljarden aan vermogen in spaarhypotheken of levensverzekeringen. Sterker nog: uit onderzoek van Independer.nl blijkt dat maar liefst 90% van de klanten op zoek gaat naar een hypotheekproduct waarbij je zowel spaart als leent.

Zijn ze allemaal gek geworden? Toch niet want doordat hypotheekrente aftrekbaar is betaal je soms minder dan de helft van de rente zelf. De rest wordt door de belastingbetaler betaald. En ja, als je maar de helft zelf hoeft te betalen dan is het rendement op je gespaard vermogen al snel hoger dan de rente die je effectief voor je lening moet betalen. En dus kiezen we massaal voor producten waarbij je tot het einde van de looptijd het hele bedrag leent. En daarnaast lekker sparen om na 30 jaar te kunnen aflossen. Omdat de bank niet de halve maar de hele rente krijgt verdient die er ook nog aan. Bovendien was het voor de hypotheekadviseur erg aantrekkelijk die spaarvormen te adviseren. Hij kreeg daar namelijk al snel duizenden euro extra provisie voor. Iedereen blij dus? Nou nee, want de huizenprijzen zijn zo hard gestegen dat mensen toch weer het maximale deel van hun inkomen aan een hypotheek uitgeven. En de belastingbetaler zonder hypotheek heeft er helemaal niets aan. De overheid verhoogt gewoon de belasting zodat ze de benodigde financiering van alle uitgaven binnen haalt. Eigenlijk heeft dus alleen de financiële sector wat aan dit sparen bij het lenen. Verzekeraars en adviseurs verdienen meer. Eigenlijk is het dus een sigaar uit eigen doos van de belastingbetaler.

Zoals zo vaak heeft verstoring van de vrije markt door de overheid nare consequenties. Geen boterbergen en melkplassen dit keer maar van een hypobubble kun je toch echt wel spreken. Door die onnatuurlijke combinatie van lenen en sparen zijn de prijzen van huizen enorm hoog geworden. Zo hoog dat het voor starters, die dus niet van overwaarde kunnen profiteren en vaak ook nog niet zoveel verdienen, bijna onmogelijk is geworden om een huis te kopen. En het zo aantrekkelijke sparen of beleggen naast een lening heeft als risico dat het bedrag op de einddatum tegen kan vallen. De miljoenen mensen die een woekerpolis sloten om hun hypotheek af te lossen kunnen daarover meepraten. Het plan van de Rabobank om voortaan alleen nog maar hypotheken te verstrekken waarbij je niet meer spaart maar gedurende de looptijd aflost is op het eerste gezicht zo gek dus nog niet. Het maakt immers een einde aan het gedrocht dat de combinatie van lenen en sparen eigenlijk is.

Nu het kabinet afgelopen vrijdag heeft besloten de overdrachtsbelasting tot 2% te beperken kunnen ze wellicht ook doorpakken door een verstandig eind te maken aan deze giftige combinatie van sparen en lenen. Wellicht kan de overdrachtsbelasting zelfs volledig en definitief worden afgeschaft als de vrijstelling voor spaarvormen bij een hypotheek komt te vervallen?

Maar voorzichtigheid is wel geboden. Afschaffen van de spaarvrijstelling bij hypotheken zou een daling van de huizen prijzen tot gevolg hebben. Voor mensen die niet gaan verhuizen en ook voor mensen die naar een nieuw koophuis gaan maakt dat in principe niet veel uit. Het nieuwe huis is immers ook weer goedkoper geworden. Maar voor mensen die bijvoorbeeld gaan huren is het natuurlijk niet leuk. Maar daling van de prijzen kan voor klanten met hypotheeklening van 100% of meer van de waarde van het huis een regelrechte ramp betekenen. Zij krijgen dan bij verkoop immers niet genoeg om hun hypotheek af te lossen en zitten dus letterlijk gevangen in hun koophuis. Het Rabobank plan is dus interessant en moet zeker nader uitgewerkt en bestudeerd worden. Pas dan weten we of de nadelen aanvaardbaar zijn. Het zou ook kunnen dat bepaalde groepen op enige manier gecompenseerd moeten worden. Het plan maakt de wereld in ieder geval overzichtelijker.

Hopelijk kunnen mijn kinderen aan hun kinderen weer een simpel verhaal over lenen en sparen vertellen. En zal iedereen dan begrijpen dan sparen naast lenen dom is omdat de bank ook iets moet verdienen.

Geef een reactie

Lees onze huisregels.

Dit vinden onze klanten van ons
9,2
Op basis van 375.630 klantbeoordelingen hoe we dit berekenen bekijk ze allemaal
Ik hoop dat mijn aanvraag goedgekeurd word.
10